Elke veehouder is weer blij als het afkalven goed is gegaan. Afkalven blijft een risicomoment. Ondanks alle aandacht die er is voor de optimale omstandigheden (conditie, voeding, huisvesting) waaronder een koe de droogstand in moet gaan, blijft het nog te vaak fout gaan. Nieuw onderzoek laat zien dat ontstekingen de grootste boosdoener is.
Nieuwste inzichten
Dr. Peter Zieger van het Innovatieteam Milk Hessen en Diamond V Europe hebben een overzicht gemaakt van nieuwste inzichten op het gebied de transitieperiode. Aanleiding was, dat ondanks alle aandacht die er is rondom de transitie periode, er toch nog steeds veel gevallen van melkziekte voor komen.
Ondanks de inzet van anionisch zouten zijn er nog te veel gevallen op bedrijven van melkziekte of subklinische melkziekte. Daarnaast blijkt ook het aantal koeien dat afkalft met een verhoogd celgetal of metritis op veel bedrijven moeilijk te reduceren.
Met name “ontstekingen” blijken de belangrijkste boosdoeners van het transitie-probleem. Lopreiato et al. van de Universiteit van Piacenza (2020) vatten deze nieuwe inzichten samen in de grafiek hieronder.
Meer aandacht voor het immuunsysteem
Tot nu toe werd aangenomen dat afkalven op zich leidde tot een vermindering van de voeropname en de daarmee gepaard gaande mobilisatie van niet-veresterde vetzuren (NEFA) uit rugvet. Daarnaast weten we dat het immuunsysteem niet altijd even effectief functioneert in de transitiefase.
Argumenten voor een nieuwe “immuunsysteem activatie theorie” werden geleverd door prof. Lance Baumgard van Iowa State University (Horst et al., 2021) en zijn team. Ze evalueerden ongeveer 400 studies die zich bezighielden met de problemen van transitie koeien.
Hoewel bijna alle studies de “negatieve energiebalans” beschrijven met verhoogde “NEFA” en “ketonlichamen” in het bloed, wordt de ontstekingscomponent meestal genegeerd. Ze komen tot de conclusie dat, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, niet alleen de negatieve energiebalans kan worden toegeschreven als de “belangrijkste oorzaak” van transitziekten, maar dat het vooral ontstekingen in het lichaam van de koeien zijn, die beslissen over het verdere lot van de koeien na het afkalven. Zelfs melkziekte, wat voorheen werd beschouwd als een pure “ontsporing van het calcium-mineraalmetabolisme”, wordt nu geassocieerd met een ontstekingstrekker.
Al tot 4 weken voor het afkalven kan het zijn dat het immuunsysteem niet meer “goed” functioneert en kan leiden tot verhoogde ontstekingen in het lichaam. Vooral de lever, het uier en de baarmoeder zijn vatbaar voor ontstekingen. Al in 2018 toonden Chinese wetenschappers aan dat melkziekte mede wordt veroorzaakt door activering van het aangeboren immuunsysteem en veranderingen in het koolhydraatmetabolisme. Verhoogde ontstekingswaarden in het bloed leidden tot een verstoring van de calciumbalans.
Ook Prof. Björn Kuhla en zijn team van het “Dummerstorfer Landesanstalt für Landwirtschaft” in Rostock, vonden in een onderzoek in 2020 dat ontstekingen in het lichaam (lever, darmen, baarmoeder, uiers, klauwen) leidt tot een toename van ontstekingsmarkers. Deze leiden vervolgens tot ontsteking van de hypofyse, die invloed heeft op de voeropname. Ontstekingen hebben dus direct invloed op de voeropname en daardoor op de energiebalans.
Hoe kan een ontsteking worden voorkomen?
De grote vraag is, waarom een maand voor het afkalven bij sommige koeien wel verhoogde ontstekingswaarden in het bloed worden gemeten en bij andere koeien niet. Dus wat beïnvloedt het immuunsysteem?
Niet op alle bedrijven worden koeien in de droogstand op dezelfde manier behandeld qua huisvesting, voeding en verzorging. Als hierbij fouten worden gemaakt, ontstaat er stress bij deze koeien. Elke vorm van stress kan een reactie in zowel het “immuunsysteem” als het “microbioom” veroorzaken. Of er een “ontstekingsreactie” is in het bloed, de lever, de hypofyse, enz., hangt af van de mate van stress en de interactie van de afweer en het microbioom van het lichaam. Het lastige is, dat er nog niet een simpele goedkope techniek is om deze ontstekingen in een vroeg stadium aan te tonen.
Voorkom stress
Elke verandering creëert stress voor deze koeien. Zo is uit dierobservaties gebleken, dat koeien over het algemeen minder bewegen in de eerste dagen na verplaatsen naar een andere omgeving en dat ze dan ook minder voer en water opnemen. In deze fasen “opent” de darm zich („Leaky gut“) waardoor ongewenste stoffen de darmwand kunnen passeren en in het bloed komen. Deze toxische stoffen kunnen ontstekingen veroorzaken in het lichaam en vooral in de lever. Dit benadrukt nog eens het belang van een goed koe-comfort.
Voeding
Ook op het gebied van voeding kan veel worden gedaan om ontstekingen zoveel mogelijk te voorkomen. Ontstekingsremmende stoffen als vitamines en andere antioxidanten, worden net als polyfenolen, omega-vetzuren of aminozuren al langer ingezet in de transitie periode. Deze stoffen werken preventief om ontstekingen te voorkomen. Daarnaast kunnen ook pro-, pre- of postbiotica, een positief effect hebben op het microbioom. Postbiotica zijn minder bekend maar speelt ook een belangrijke rol in het hele immuunsysteem van een transitie koeien.
Postbiotica
Postbiotica zijn metabolieten die bewezen gezondheid bevorderende eigenschappen hebben. Deze omvatten bijvoorbeeld gistculturen die enkele honderden metabolieten bevatten en waarvan er vele ook de pens passeren en de darm bereiken om zo de darmwand te kunnen stabiliseren en gesloten houden om minder gifstoffen door te laten.
In Italië en de VS is gekeken naar de invloed van Postbiotica in de vorm van NutriTek in de
voeding van transitiekoeien tijdens hitte stress-momenten. Men heeft hierbij de hoeveelheid Cortisol, welke ook wel het “stress hormoon” genoemd, gemeten in het bloed van deze koeien.
Men zag een sterke reductie van Cortisol, een aanmerkelijk lager celgetal na afkalven en minder uierontsteking. Ook startten de koeien beter op met soms tot wel 5 liter hogere dagproductie.
Deze inzichten laten zien dat het zinvol kan zijn om Postbiotica in te zetten op bedrijven waar het moeilijk is problemen als melkziekte of een te hoog celgetal bij de start van de lactatie onder controle te krijgen.
Voor meer informatie kunt u vrijblijvend contact opnemen met Speerstra Feed Ingredients BV.
